In de onlangs gepubliceerde knelpuntenbrief van het UWV worden hervormingen in het arbeidsongeschiktheidsstelsel en de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) voorgesteld. Deze hervormingen zijn noodzakelijk om de dienstverlening te verbeteren en de complexiteit van de wetgeving te verminderen, wat volgens het UWV zowel werknemers als werkgevers ten goede zal komen.
Het huidige arbeidsongeschiktheidsstelsel, waarop momenteel ruim 800.000 mensen een beroep doen, wordt als onuitvoerbaar en onbegrijpelijk beschouwd. De complexiteit zorgt voor grote onzekerheid onder de aanvragers en belemmert hen in hun re-integratie naar werk. Op dit moment wachten 14.500 mensen op een sociaal-medische beoordeling, wat hun situatie verergert en leidt tot verlammende onzekerheid.
Werkgevers zijn vaak terughoudend om mensen met een beperking in dienst te nemen vanwege de complexe regelgeving en de risico’s die daarmee gepaard gaan. Dit leidt ertoe dat het stelsel niet meer functioneert zoals beoogd. De knelpuntenbrief benadrukt dat een eenvoudiger en beter functionerend arbeidsongeschiktheidsstelsel noodzakelijk is.
De WIA, een belangrijke pijler van het arbeidsongeschiktheidsstelsel, kampt eveneens met aanzienlijke problemen. Het UWV stelt een aantal kortetermijnmaatregelen voor om de huidige knelpunten aan te pakken. Deze maatregelen zijn bedoeld om binnen één tot twee jaar merkbare verbeteringen te realiseren voor duizenden mensen. Een van de belangrijkste voorstellen is de vereenvoudiging van de procedures en de verhoging van de Wajong-uitkering naar het sociaal minimum. Dit moet ervoor zorgen dat mensen niet onnodig onder het bestaansminimum leven.
Op de lange termijn streeft het UWV naar een rechtvaardig en uitvoerbaar stelsel waarin werk en werkhervatting centraal staan. Dit moet niet alleen de huidige knelpunten oplossen maar ook de uitdagingen van de toekomstige arbeidsmarkt adresseren. De Onafhankelijke Commissie Toekomst Arbeidsongeschiktheidsstelsel (OCTAS) heeft drie varianten voorgesteld om het stelsel te verbeteren:
Het huidige stelsel beter: Verbeteringen binnen het bestaande stelsel.
Werk staat voorop: Focus op wat mensen nog wel kunnen, met een re-integratieuitkering voor de eerste jaren.
Basis voor werkenden: Eén regeling voor zowel werkenden als zelfstandigen.
De ontwikkeling en implementatie van een nieuw stelsel zal meerdere jaren in beslag nemen en vereist actieve betrokkenheid van cliënten, werkgevers en de uitvoering.
Een ander belangrijk aandachtspunt in de knelpuntenbrief is de verbetering van gegevensdeling tussen overheidsinstanties. Dit moet leiden tot efficiëntere en toegankelijkere dienstverlening voor burgers, zonder dat zij meerdere keren dezelfde informatie hoeven aan te leveren. Dit is van belang voor het voorkomen van fouten en het bieden van effectieve hulp, vooral aan burgers met problematische schulden.
Het UWV benadrukt dat de voorgestelde hervormingen en kortetermijnmaatregelen belangrijk zijn voor het verbeteren van de bestaanszekerheid en de ondersteuning van mensen met arbeidsbeperkingen. Deze maatregelen moeten niet alleen de complexiteit verminderen maar ook bijdragen aan een meer menselijke maat in de dienstverlening.
